Sposób rozważania Męki Chrystusa (3)

3. Z miłości dla nas cierpi te męki Zbawiciel. Jest to dogmatem wiary, że Jezus Chrystus nas ukochał i z miłości ku nam podjął śmierć. Któż mógłby zabić wszechmocnego Boga, gdyby On sam nie poświęcił dobrowolnie swego życia?
„Nikt nie bierze jej ode Mnie (duszy), ale sam kładę ją od siebie” (Jan 10, 18). To, co powiedział o sobie św. Paweł, to może i musi każdy z nas o sobie powiedzieć: „Umiłował mnie i wydał samego siebie za mnie (Gal. 2, 20).

(Śladami Męki Pana, Słowo wstępne, s. 11)

Sposób rozważania Męki Chrystusa (2)

2. Bóstwo usuwa się niejako od natury ludzkiej. Mianowicie pod względem działania zachowawczego i uszczęśliwiającego. Zamiast Najświętszą naturę ludzką bronić, pocieszać i uszczęśliwiać, Bóstwo utrzymuje ją tylko i wzmacnia, żeby mogła cierpieć niezmiernie dużo i długo. Wprawdzie radość, płynąca z oglądania Boga, przelewa się w sposób naturalny na całą duszę, ale to napełnienie radością nie odbywa się bez współdziałania Bożego. Jeżeli więc Bóg z rozumnych względów – a te zachodziły u Chrystusa – odmawia współdziałania swego, ból i smutek może się ostać przy nieskończonej radości oglądania Boga. Na to zupełne opuszczenie przez Boga żalił się sam Zbawiciel na krzyżu: „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?” (Mat. 27-28)

Męczenników krzepiła w ich mękach niebiańska, Boska pociecha. Ona dopomagała im do znoszenia cierpień nie tylko mężnie, ale i radośnie. Zbawiciel chciał dla nas jednak więcej wycierpieć. Zamknął bramy wszelkiej pociechy i radości. Co więcej – musiał nawet zdziałać cud porządku nadprzyrodzonego. Cud ten polegał przede wszystkim na odmówieniu współdziałania Bożego. Ale dlatego był opuszczony już nie tylko przez swych uczniów, lecz również przez swego niebieskiego Ojca.

(Śladami Męki Pana, Słowo wstępne, s. 10)

Sposób rozważania Męki Chrystusa (1)

Do rozważania tajemnic Męki pomaga wielce zaznajamiać się i wzbudzać te uczucia, jakie podczas Męki ożywiały Zbawiciela. Przy każdym więc rozważaniu powinniśmy się zastanowić, że:

1. Z własnej woli cierpi Zbawiciel. Chrystus chce cierpieć i to dobrowolnie. Ta dobrowolność i chęć cierpienia sprawiają, że Męka Chrystusa jest dla nas szczególnie godna uwielbienia. „Dlatego miłuje mnie Ojciec, że Ja kładę duszę moją, abym ją znowu wziął. Nikt nie bierze jej ode mnie, ale Ja kładę ją sam od siebie: i mam moc położyć ją, i mam moc znowu wziąć ją” (Jan 10, 17-18).

Dobrowolnie oddał się w ręce swoich wrogów. Jedno przecież słowo: „Jam jest”, powala ich na ziemię. Dobrowolnie dopuszcza, by przyszło na Niego rozłączenie duszy od ciała, - jak to dał poznać przez swój okrzyk, bezpośrednio wyprzedzający śmierć. Chociaż jego wrogowie uczynili wszystko, co w sposób naturalny musiało spowodować śmierć, to przecież w mocy Chrystusa, jako Stwórcy przyrody, było zniweczyć zadawane Mu boleści i w ten sposób zachować cudownie życie.

Dlatego sławi Apostoł heroiczną miłość, z jaką się Zbawiciel ofiarował za nas. W tym dobrowolnym oddaniu się widzi najsilniejszą pobudkę do wzajemnej miłości: „Z Chrystusem jestem przybity do krzyża. I żyję już nie ja, ale żyje we mnie Chrystus. A o ile żyję teraz w ciele to żyję w wierze w Syna Bożego, który mnie umiłował i wydał samego siebie za mnie” (Gal. 2,20)
(Śladami Męki Pana, Słowo wstępne, s. 9-10)

Nabożeństwo do Męki Chrystusowej (2)

Św. Tomasz z Akwinu odwiedził pewnego dnia św. Bonawenturę. Zapytał go przy tym, która książka posłużyła mu najwięcej do skreślenia tylu i tak pięknych nauk, jakie zawierają się w jego dziełach. Św. Bonawentura wskazał mu na obraz Ukrzyżowanego. Był on zupełnie poczerniały od wyciśniętych na nim pocałunków. "To jest moja książka - powiedział - z której czerpię i z którą piszę. Z niej wyuczyłem się tej odrobiny wiedzy, jaką posiadam.

Św. Filip Benicjusz nazywał krucyfiks, po prostu "swoją książką" (Brewiarz rzymski, 23 sierpnia, lekcja 6).

Bł. Henryk Suzo wziął rac ostre żelazo i wypisał sobie na nim na piersiach imię swojego Pana ukochanego. Ociekając krwią, poszedł do kościoła. Rzucił się tam przed Ukrzyżowanym na ziemię i powiedział: "O Panie, jedyna miłości mojej duszy! Popatrz! Chciałbym cię jeszcze głębiej zapisać w moim sercu, lecz nie mogę. Ty, który wszystko możesz, uzupełnij to, czego brak moim siłom. Wyciśnij tak głęboko w moim sercu Twoje uwielbione imię, żeby z niego już nigdy nie było wymazane. Ani imię Twoje, ani miłość Twa".

Chęć cierpienia i miłość ku cierpiącemu Zbawcy jest istotnie charakterystyczną cechą świętych. Świętość oznacza przecież heroizm chrześcijańskiej cnoty. Ale heroizm jest nie do pomyślenia bez cierpienia i bez chęci cierpienia. Dlatego to katechizm rzymski (151,6) kończy objaśnienie czwartego artykułu wiary tymi słowami: W męce mamy lśniący przykład każdej cnoty: cierpliwości, pokory, bezgranicznej miłości, łagodności, posłuszeństwa, najwznioślejszej wytrwałości nie tylko w podjęciu cierpień Chrystusa. I tak naprawdę możemy powiedzieć: Wszystkie nauki, jakie podczas długiej działalności nauczycielskiej stwierdził czynem podczas jednego dnia Męki".
 
Tyle pokrótce o zbawczej Męce i śmierci Chrystusa, naszego Pana. Oby żywe były te tajemnice w naszych duszach. Obyśmy w złączeniu z Chrystusem uczyli się cierpieć, umierać i iść razem do grobu; żebyśmy i razem z Nim - po zniszczeniu wszelkiego grzechowego brudu zmartwychwstali do nowego życia i żeby Jego łaska i miłosierdzie uczyniły nas godnymi uczestnictwa w Jego chwale w królestwie niebieskim.

(Śladami Męki Pana, Słowo wstępne, s. 8-9)

Nabożeństwo do Męki Chrystusa (1)

Krzyż Chrystusa i Jego męka była ośrodkiem pobożności w pierwotnym Kościele chrześcijańskim. Również i po Konstantynie aż do XII stulecia jest Ukrzyżowany zwycięskim królem: "Regnavit a ligno Deus - z drzewa królował Bóg". Przedstawia nam to ówczesna sztuka i nasza dzisiejsza. Wtedy powstała także i liturgia specjalna.

Zagłębienie się w poszczególne cierpienia Chrystusa i serdeczne z Nim współczucie należało do ulubionych ćwiczeń i praktyk wielkich świętych średniowiecza: Anzelma, Bonawentury, Brygidy, Franciszka z Asyżu, Bernarda. Opowiadania ewangeliczne rozszerzano w pobożnych rozważaniach o życiu Jezusa. Usiłowano odtworzyć prawdopodobny przebieg poszczególnych zdarzeń. Coraz to więcej mówiono o wewnętrznych cierpieniach Pana, a przy zewnętrznych coraz to więcej zwracano uwagę ja Jego wnętrze. Tak np. niemieccy mistycy uwydatniają w Męce opuszczenie przez Boga.

Wiedzę świętych tworzy rozważanie Męki Chrystusowej. Wszyscy Apostołowie wskazują na cierpiącego Zbawiciela jako na wzór: "I Chrystus za nas cierpiał, zostawiając wam przykład, żebyście wstępowali w Jego ślady". (I. Piotr 2,21). A Apostoł narodów mówi: "Bo nie sądziłem, że trzeba mi coś umieć pomiędzy wami, prócz Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego" (I. Kor. 2,2).

Wszyscy święci uczyli się sztuki miłości Bożej przez rozważanie Męki Ukrzyżowanego. Tak Ignacy Antiocheński i wielcy bohaterowie czasów męczeństwa; i taki Franciszek z Asyżu, Ignacy Loyola; i Jan od Krzyża ("Panie! cierpieć, albo być wzgardzonym dla Ciebie").

A ta miłość Boża przechodzi w głód cierpienia u takich cudnych kwiatów mistyki katolickiej jak: św. Ludwina, Katarzyna Seneńska, Magdalena de Pazzis (cierpieć - nie umierać), Teresa od Jezusa (albo cierpieć, albo umrzeć), Katarzyna Emmerich i wiele innych. 

Bo i rzeczywiście, któryż chrześcijanin, rozważający Mękę Jezusa Chrystusa, mógłby żyć bez miłości do swego Zbawcy? "Rany Jezusa" - mówi św. Bonawentura - są ranami miłości Jezusowej. Są to strzały, które zranią i najtrwalsze serce; są to płomienie, które rozpalają i najzimniejsze dusze".

(Śladami Męki Pana, Słowo wstępne, s. 7-8)

Przedmowa

Rozważania te opracowano według pasyjnych kazań O. Jakuba Groeninga T.J. pt.: „Śladami Męki Pana” (1947)

Nie są to rozważanie w ścisłym pojęciu. Są raczej objaśnieniem Męki Chrystusa. Zawierają one opis tego najdonioślejszego i najciekawszego procesu, jaki kiedykolwiek wytoczono przed trybunał sędziowski, a od którego wyroku zawisła cała dola i niedola ludzkości.

O. Groenings zadał sobie dużo trudu, aby oddać w jasnych i jędrnych słowach wszystko, co o tym podniosłym przedmiotem mówi wiedza katolicka. Ze szczególnym upodobaniem opierał się w swej pracy na wielkich teologach katolickiej starożytności i w tej przebogatej kopalni głębokiej, duchowej wiedzy, wyszukiwał i zbierał kamienie do budowy swego dzieła.

Choć książka ta nie jest we właściwym znaczeniu podręcznikiem do rozmyślań, jednak dostarcza obfitego materiału do rozważań i prowadzi do głębszego zrozumienia Męki Chrystusa.

Niechże przyczyni się ona do zwiększenia małej garstki prawdziwych miłośników krzyża Jezusa Chrystusa. „Wielu bowiem idzie za Chrystusem aż do łamania chleba, ale mało aż do picia kielicha mąk” (Tomasz a Kempis, O naśladowaniu Chrystusa, Księga I, rodz. 11)

(Śladami Męki Pana, Przedmowa ks. B. Van Acken T. J.)

Spis treści

Przedmowa
Słowo wstępne
I. Nabożeństwo do Męki Chrystusowej
II. Sposób rozważania Męki Chrystusa
Uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy
I. Przygotowanie do wjazdu
II. Wjazd do Jeruzalem
III. Wejście do świątyni 
Ostatnia Wieczerza i ustanowienie Najświętszego Sakramentu
I. Przygotowanie do Wieczerzy
II. Zdarzenia w wieczerniku
III. Przepowiednia zdrady i odejście zdrajcy
IV. Ustanowienie Najświętszego Sakramentu Ołtarza
Duchowe cierpienia Chrystusa w Ogrójcu
I. Różnorodne cierpienia Jezusa na Górze Oliwnej
II. Trzy przyczyny śmiertelnych cierpień Chrystusa
Bliższe okoliczności duchowych cierpień Chrystusa
I. Zewnętrzne okoliczności duchowych cierpień Chrystusa
II. Powody, dla których Chrystus podjął cierpienia konania
Modlitwa Chrystusa w Ogrójcu
I. Okoliczności tej modlitwy
II. Przyczyny modlitwy Chrystusa
III. Owoce modlitwy Jezusa
Parokrotny powrót Chrystusa do swych Apostołów
I. Przyczyny parokrotnego powrotu Chrystusa do swych apostołów
II. Słowo Zbawiciela do uczniów
Zdrada Judasza
I. Przygotowanie zdrady
II. Przeprowadzenie zdrady
III. Właściwa przyczyna zdrady
Pojmanie Zbawiciela
I. Cuda okazujące Jego moc
II. Cuda na dowód Jego Boskiej miłości
Dalsze zdarzenia po pojmaniu
I. Droga z Ogrójca do Annasza
II. Wstępne przesłuchanie u Annasza
Proces Chrystusa u Kajfasza
I. Zeznania świadków
II. Zasądzenie oskarżonego
III. Niesprawiedliwe poniewieranie
Piotr trzykrotnie zapiera się Mistrza
I. Przebieg zaparcia się
II. Przyczyny zaparcia się
III. Skrucha Piotra
Śmierć zdrajcy
I. Żal Judasza
II. Nieczułość i obłuda arcykapłanów
III. Rozpacz i śmierć Judasza
Oskarżenie przed Piłatem
I. Powody do oskarżenia
II. Przebieg oskarżenia
III. Przedmiot oskarżenia
Pierwsze przesłuchanie Jezusa u Piłata
I. Przebieg pierwszego przesłuchania
II. Zasadniczy błąd Piłata przy przesłuchiwaniu Jezusa
Chrystus przed Herodem
I. Radość Heroda
II. Rozczarowanie Heroda
III. Zemsta Heroda
Chrystus i Barabasz
I. Piłat dąży do uwolnienia Chrystusa
II. Wynik zabiegów Piłata: Jezus odrzucony przez lud
Biczowanie Chrystusa
I. Biczowanie
II. Zamiary Zbawiciela przy biczowaniu
Cierniem ukoronowanie
I. Prawny tytuł Chrystusa do korony
II. Ofiarowane insygnia królewskie
III. Hołd złożony Chrystusowy
"Ecce homo" Oto człowiek!
I. Nowe usiłowanie Piłata, by uwolnić Chrystusa
II. Wynik ponownych starań o uwolnienie Chrystusa
Drugie przesłuchanie Chrystusa u Piłata
I. Przebieg drugiego przesłuchania
II. Błędy Piłata przy drugim przesłuchaniu
Ostatnia rozprawa sądowa
I. Ostatnie usiłowanie Piłata, aby uwolnić Chrystusa
II. Piłat oznajmia uroczyście swoją niewinność
III. Piłat wydaje wyrok śmierci
Dźwiganie krzyża
I. Przygotowanie do ostatniej drogi
II. Droga aż do bram miasta
Droga na miejsce stracenia
I. Współczucie arcykapłanów
II. Współczucie niewiast jerozolimskich
Stracenie
I. Ostatnie przygotowania do ukrzyżowania
II. Ukrzyżowanie
Pierwsze słowo Chrystusa na krzyżu
I. Przedmiot tej prośby
II. Powody, jakie Chrystus przytoczył dla wysłuchania swej prośby
Drugie słowo Chrystusa na krzyżu
I. Powód do drugiego słowa
II. Treść drugiego słowa Chrystusa na krzyżu
Trzecie słowo Chrystusa na krzyżu
I. Osoby do których wyrzekł Jezus trzecie słowo
II. Treść trzeciego słowa Chrystusa
Czwarte słowo Chrystusa na krzyżu
I. Treść skargi
II. Trzy powody skłoniły Chrystusa do wypowiedzenia tej skargi
III. Różnorodne wrażenia skargi u słuchaczy
Piąte słowo Chrystusa na krzyżu
I. Powody tej skargi
II. Okoliczności i właściwości skargi
III. Spełnienie żałosnej prośby
Szóste słowo Chrystusa na krzyżu
I. Śmierć Chrystusa na krzyżu była prawdziwą ofiarą
II. Nieskończona wartość ofiary krzyżowej
Siódme słowo Chrystusa na krzyżu
I. Treść siódmego słowa
II. Okoliczności siódmego słowa
Cierpienia Chrystusa na krzyżu
I. Cierpienia Ukrzyżowanego na Jego świętym Ciele
II. Cierpienia Ukrzyżowanego na sławie
III. Duchowe cierpienia Ukrzyżowanego
Cudowne zdarzenia przed śmiercią i przy śmierci Chrystusa
I. Cudowne zdarzenia przy śmierci Chrystusa
II. Różnorodny wpływ tych cudownych zdarzeń
Zdarzenie zaraz po śmierci Chrystusa
I. Połamanie goleni u łotrów
II. Otwarcie Najświętszego Boku
Ostatnie wydarzenia męki Chrystusa
I. Zdjęcie z krzyża
II. Przygotowanie do pogrzebu
III. Pogrzeb Jezusa
Straż nad grobem
I. Zabiegi arcykapłanów u Piłata
II. Pilnowanie grobu